تحلیل رمزهای سه‌گانه در مصیبت‌نامه عطار

مصیبت­نامه عطار نیشابوری در جهت تبیین آموزه­های عرفانی و با هدف اتصال به ذات الهی، برپایۀ رمزهایی بنا شده است که گاه ازسوی پیر طریقت و گاه از زبان مستقیم خود عطار رمزگشایی می­شوند. در نظریۀ عطار همۀ کائنات آسمان و زمین حامل رمزهای متعالی هستند که می­توان آن‌ها را در سه دسته طبقه‌بندی کرد: دستۀ اول رمزهای طبیعی­اند که شامل جماد، نبات، حیوان و حتی کائنات آن جهانی می­باشند. در این دسته آفتاب و دریا به عنوان رمز جان الهی از متعالی­ترین رمزها محسوب می­شوند. دستۀ دوم رمزهای انسانی هستند که پیامبران در مقام راهبران حقیقیِ طریقت، سالک را برای فنای کلّی به محضر اکمل کاملان یعنی مقام پیامبر خاتم(ص) راهبری می­کنند. دستۀ سوم رمزهای معنوی­اند که در درون انسان پنهان‌اند و درعین‌حال که سویۀ بیرونی ندارند، حامل معانی رمزی می­باشند. در این مقاله سعی می­شود که با بررسی گسترۀ رمزهای مصیبت­نامه در سه سطح یاد شده، مفاهیم عرفانی نویی را در حوزۀ نظریات عرفانی عطار بازنمود و برخی مراحل طریقت را در پس رمزهای سه‌گانه تبیین کرد.